Εκλεκτική Αλαλία στα παιδιά

     

Η Εκλεκτική Αλαλία, είναι μια περίπλοκη αγχώδης διαταραχή της παιδικής ηλικίας. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η πλήρης έλλειψη ομιλίας, τουλάχιστον σε ένα συγκεκριμένο χώρο – συνήθως είναι η σχολική τάξη, παρά το γεγονός ότι το παιδί δεν έχει κανένα πρόβλημα να μιλά κανονικά σε άλλους χώρους ή καταστάσεις.

Σύμφωνα με το σύστημα αξιολόγησης DSM.IV(2), της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Ένωσης (American Psychiatric Association), τα κριτήρια διάγνωσης της αλαλίας είναι:

1. Διαρκής ανικανότητα λεκτικής επικοινωνίας σε συγκεκριμένες καταστάσεις, όπου αυτή αναμένεται ως φυσικό γεγονός, όπως είναι το σχολείο.

2.Εμφάνιση της διαταραχής στο σχολικό ή επαγγελματικό τομέα ή στην κοινωνική συναναστροφή.

3.Αδυναμία λεκτικής επικοινωνίας, η οποία δεν οφείλεται σε άγνοια της γλώσσας που μιλιέται στον κοινωνικό περίγυρο. Πρέπει ακόμη να αποκλεισθεί η περίπτωση ο πάσχων να αισθάνεται μειονεκτικά μιλώντας τη γλώσσα αυτή (ελλιπής γνώση της βασικής γλώσσας λεκτικής επικοινωνίας του κοινωνικού περίγυρου).

4.Έλλειψη λεκτικής επικοινωνίας, η οποία δεν οφείλεται σε κάποια μορφή διαταραχής της επικοινωνίας (π.χ στο τραύλισμα), ούτε σε κάποια άλλη σοβαρότερη διαταραχής της ανάπτυξης, όπως είναι ο αυτισμός, η σχιζοφρένεια, η ψυχωσική διαταραχή.

Εκτός από τα βασικό χαρακτηριστικό της εκλεκτικής αλαλίας, που είναι η απουσία ομιλίας, υπάρχουν και συνοδα συμπτώματα όπως:

†††††††► υπερβολική συστολή  

► κοινωνική απομόνωση / εσωστρέφεια
► παρορμητική συμπεριφορά
► αρνητισμός
► παθολογική προσκόλληση
► ξεσπάσματα θυμού
► αντιδραστική / εξουσιαστική συμπεριφορά
► κοινωνική αγχώδης διαταραχή και κοινωνικός φόβος (δηλαδή επίμονος φόβος για κοινωνικές καταστάσεις).

Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με εκλεκτική αλαλία έχουν την ικανότητα να μαθαίνουν κανονικά και να επικοινωνούν με μη λεκτικό τρόπο, με νοήματα και νεύματα.Τα παιδιά με εκλεκτική αλαλία αποτελούν μια ετερογενή πληθυσμιακή ομάδα, για το λόγο αυτό τόσο η διάγνωση όσο και η θεραπευτική παρέμβαση είναι δύσκολες υποθέσεις. Το παιδι που πάσχει από αλαλία είναι δύσκολο να περάσει απαρατήρητο καθώς παρουσιάζει υπερκινητικότητα ή μαθησιακές δυσκολίες.

Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

Οι γονείς που έχουν παιδιά με επιλεκτική/εκλεκτική αλαλία θεωρούν συχνά ότι τα παιδιά τους είναι ιδιαιτέρως ντροπαλά ή τεμπέλικα, καθώς μιλούν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα με τα αδέρφια τους, τους γονείς τους, τους φίλους τους και το στενό ενδεχομένως οικογενειακό τους περιβάλλον, όπως παππούδες, γιαγιάδες, θείες, θείους κ.λ.π. Συνεπώς, οι γονείς σχηματίζουν μια λανθασμένη εικόνα σχετικά με την ακριβή κατάσταση του παιδιού τους, πιστεύοντας, ότι είναι κάτι «περαστικό» και δε χρειάζεται αντιμετώπιση. Αποδίδουν επίσης πολλές φορές ευθύνες στους άλλους/τρίτους που έρχονται σε επαφή με το παιδί και αυτό αρνείται την επικοινωνία μαζί τους. Ακούμε για παράδειγμα ότι:  «Η δασκάλα του/της είναι πολύ αυστηρή, γι’αυτό δε μιλάει. Τη φοβάται». Έτσι αποσιωπάται, καλύπτεται το πρόβλημα, το οποίο όμως υπάρχει και είναι πολύ σοβαρό για να  αφήνουν οι γονείς το χρόνο να κυλάει χωρίς να προστρέχουν σε κάποια μορφή  σοβαρής αντιμετώπισης. Επίσης λανθασμένοι χειρισμοί, όπως εξαναγκασμός του παιδιού σε λεκτική επικοινωνία, έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα, να γίνεται ολοένα και πιο σιωπηλό.

Ο Reiner Bahr διατύπωσε 12 κανόνες με τους οποίους είναι δυνατό οι γονείς να συμπεριφερθούν στο παιδί τους με ηρεμία και να αντιμετωπίσουν την αλαλία με νηφαλιότητα:

1.Αποδέχομαι το παιδί μου και τη φοβία του.2.Το παιδί μου αποτελεί κομμάτι αυτού του κόσμου, ακριβώς όπως κι εγώ. 3. Το παιδί μου εκτιμά την ελευθερία του ακριβώς, όπως κι εγώ. 4.Θέλω να είμαι ένα σημαντικό πρόσωπο για το παιδί μου. 5.Καλλιεργώ συνεχώς τη σχέση μου με το παιδί μου. 6. Το παιδί μου εκτιμά μια καλή ατμόσφαιρα, ακριβώς όπως κι εγώ. 7.Μόνο το παιδί μου μπορεί να αποφασίσει πότε θέλει να μιλήσει. 8. Το παιδί μου είναι και αυτό το ίδιο μοναδικό, όπως κάθε άλλο παιδί. 9.Λαμβάνω σοβαρά υπ’όψη τις ανάγκες του παιδιού μου. 10.Γνωρίζω ότι το παιδί μου χρειάζεται στήριγμα και ασφάλεια. 11.Η σιωπή του παιδιού μου είναι μια αξιοπρόσεχτη ικανότητα. 12.Μπορώ να κρατήσω απόσταση από τα προβλήματα που μου δημιουργεί το παιδί μου.

Είναι χρήσιμο οι γονείς να κάνουν συμβουλευτικές συνεδρίες κάθε μήνα προκειμένου να συμβουλεύονται τον ψυχολόγο στη διαχείριση των ψυχοσυναισθηματικών τους δυσκολιών. Η ηρεμία, η καλή διάθεση καθώς και η συνεργασία των γονιών με τους θεραπευτές είναι απαραίτητες προϋποθέσεις, για τη σωστή θεραπεία και τελικά την αποθεραπεία της αλαλίας.

Ειδικότερα:

o Μην πιέζετε το παιδί να μιλήσει.

o Μην του δείχνετε ότι περιμένετε από αυτό να μιλήσει.

o Δώστε έμφαση σε δραστηριότητες και εργασίες που δεν απαιτούν τη χρήση λόγου (π.χ. γράψιμο, ζωγραφική).

o Μην δίνετε έμφαση στη λεκτική επίδοση.

o Εφαρμόστε δραστηριότητες που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων.

o Δώστε στο παιδί επιπλέον χρόνο για να ολοκληρώσει μια εργασία ή να απαντήσει σε μια ερώτηση.

o Ενθαρρύνετε τις συναναστροφές με τους συνομηλίκους.

o Συνεργαστείτε με τον ψυχολόγο και συντονίστε τις προσπάθειες σας.

o Φέρτε το παιδί σε επαφή με τους συμμαθητές του και με άλλα παιδιά του σχολείου.

o Καταστρώστε σχέδιο τροποποίησης της συμπεριφοράς:

► Αρχικά ενισχύστε συμπεριφορές αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας και έπειτα του λόγου.

► Εξασκήστε τη χρήση της γλώσσας σε πραγματικές καταστάσεις.

► Οι προσδοκίες θα πρέπει στην αρχή να είναι πολύ περιορισμένες και το παιδί να αμείβεται μόνο για πράγματα που έχει καταφέρει. Μόλις αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του, τότε μπορούν να αυξηθούν οι προσδοκίες και οι απαιτήσεις. Στο τελικό στάδιο της παρέμβασης οι προσπάθειες για ομιλία θα πρέπει να γενικευτούν και σε άλλα περιβάλλοντα.

Η παιδική εκλεκτική αλαλία απαιτεί πολυπαραγοντική /διεπιστημονική αντιμετώπιση, η οποία περιλαμβάνει τη λογοθεραπεία, την ψυχοθεραπεία και την ειδική αγωγή.