Το Συνδρομο ΔΕΠ-Υ (Διάσπαση Προσοχής/Υπερκινητικότητα) στα παιδιά: Συμβουλές για γονείς,εκπαιδευτικούς,ειδικούς θεραπευτές

Μαρία Ιγνατίου, M.Sc.

Λογοθεραπεύτρια

Μετεκπαιδευθείσα στην Αγγλία, City University London 

Επιστημονική Υπεύθυνη 

Διεπιστημονικού Κέντρου Ηπείρου

www.diepistimoniko.gr

Το παιδί μου είναι 5 χρονών και παρουσιάζει καθυστέρηση την ομιλία του. Μπορεί να φταίει η διάσπαση προσοχής του; 

Σίγουρα η καθυστέρηση σε αυτή την ηλικία θα πρέπει να αξιολογηθεί και να εντοπιστούν οι αιτίες. Η ΔΕΠΥ έχει αναφερθεί ότι πολύ συχνά συνυπάρχει με προβλήματα στην εξέλιξη του λόγου και σε κάποιο βαθμό μπορεί να επηρεάζει την  εξέλιξη της ομιλίας σε ένα παιδί κυρίως σε μικρότερες ηλικίες. Στην ηλικία όμως των 5 ετών και ανάλογα με την μορφή και τα χαρακτηριστικά της καθυστέρησης αυτής μπορεί να γίνει πλήρης αξιολόγηση της ανάπτυξης του λόγου και επιπλέον η ΔΕΠΥ από μόνη της δεν εκφράζεται με συμπτώματα καθυστέρησης στην ομιλία και το λόγο.  

Στο σχολείο, η κόρη μου είναι αντιδραστική κι ανυπάκουη απέναντι στον δάσκαλο, με αποτέλεσμα να έχει χαμηλές μαθησιακές επιδόσεις. Υπάρχει περίπτωση να έχει ΔΕΠ-Υ; 

 Για να μπορούμε να μιλάμε για ΔΕΠΥ σε ένα παιδί θα πρέπει αυτές οι συμπεριφορές αρχικά να παρουσιάζονται και σε άλλα περιβάλλοντα και με άλλους ανθρώπους και όχι μόνο με ένα συγκεκριμένο άτομο. Ωστόσο θα πρέπει να εξεταστούν και άλλες παράμετροι ώστε να μπορούμε να συνδυάσουμε αυτές τις συμπεριφορές με χαμηλές μαθησιακές επιδόσεις.

Ο γιος μου έχει διάγνωση ΔΕΠ-Υ. Πώς μπορώ να τον βοηθήσω κατά τη μελέτη μαθημάτων του στο σπίτι;

Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και χρειάζεται το δικό του εξατομικευμένο πρόγραμμα. Ωστόσο κάποιες συμβουλές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν την μελέτη στο σπίτι είναι να δημιουργείται χώρος μελέτης στο σπίτι με προκαθορισμένες ώρες και ρουτίνες για μελέτη, χρήση ημερολογίου που θα αναγράφονται οι καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού, οι οδηγίες που απευθύνετε στα παιδιά θα πρέπει να είναι σύντομες και ξεκάθαρες, συχνά διαλείμματα, όρια, κανόνες, έλεγχο και δομημένες συμπεριφορές.

Είμαι εκπαιδευτικός σε γενικό σχολείο και δυσκολεύομαι πολύ να οριοθετήσω στην ταξη τη συμπεριφορα ενός μαθητή μου με έντονη υπερκινητικότητα και διάσπαση προσοχής. Τί μπορώ να κάνω; 

Ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να κάνει κάποιες μικρές αλλαγές μέσα στην τάξη αλλά και στην διαχείριση των παιδιών ώστε να διευκολυνθεί το έργο του. Ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να στιγματιστεί και να περιθωριοποιηθεί ο εν λόγω μαθητής. Κάποιες συμβουλές θα μπορούσαν να είναι οι εξής. Η θέση του παιδιού να είναι κοντά στο γραφείο του δάσκαλου. Να αποφεύγονται τα εξωτερικά ερεθίσματα. Να μην κάθεται το παιδί κοντά σε συστήματα κλιματισμού, πόρτες, παράθυρα κ.λπ. Να αποφεύγονται οι πολλές και γρήγορες μεταβάσεις από μια δραστηριότητα σε άλλη. Να αναρτώνται οι κανόνες σε περίοπτο μέρος. Προσπάθεια οι δραστηριότητες να γίνονται πιο ενδιαφέρουσες. Διοχέτευση της υπερκινητικότητας του παιδιού σε αποδεκτά κανάλια.

Το παιδί μου δυσκολεύεται να είνα ήσυχο στην τάξη, μιλάει αδιάκοπα, δεν συγκεντρώνεται και σηκώνεται συχνά από την καρέκλα. Μου είπαν ότι χρειάζεται παράλληλη στήριξη. Πώς θα μπορούσε να βοηθήσει αυτό; 

Η παράλληλη στήριξη θα μπορούσε να βοηθήσει περισσότερο βοηθητικά ως προς τη συμπεριφορά του παιδιού. Δηλαδή ο εκπαιδευτικός θα ήταν σαν φυσικός καθοδηγητής και το «μοντέλο» μίμησης και ενίσχυσης του παιδιού ώστε να του δίνει μια συχνή υπενθύμιση. Στόχος της είναι να καταφέρει ο μαθητής να ενταχθεί στη σχολική τάξη χωρίς να χρειάζεται πάντα κάποιον  καθοδηγητή.

Είμαι λογοθεραπεύτρια κι έχω έναν μαθητή με ΔΕΠ-Υ. Πώς θα μπορούσα να οργανώσω καλύτερα την ώρα της ατομικής συνεδρίας λογοθεραπείας του παιδιού ώστε ο χρόνος να είναι πιο παραγωγικός;

Στην λογοθεραπεία θα πρέπει αρχικά να αξιολογηθούν οι ανάγκες του παιδιού και με βάση αυτές να δημιουργηθεί ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο. Στις αρχικές συνεδρίες αυτό που θα βοηθούσε ένα λογοθεραπευτή θα ήταν μια καλά οργανωμένη και δομημένη συνεδρία, με συχνά διαλείμματα. Η επιβράβευση θα πρέπει να είναι συχνή και να αλλάζει όταν κρίνεται αναγκαίο. Μέχρι το παιδί να μπει σε ένα πρόγραμμα θα μπορούσε η αίθουσα συνεδρίας να έχει λίγα ερεθίσματα, ωστόσο αυτό με την πάροδο του χρόνο θα πρέπει να αλλάξει καθώς το παιδί θα πρέπει να γενικεύει τις δεξιότητες του. Ας μην ξεχνάμε ότι ο κόσμος μας είναι γεμάτος από ερεθίσματα!  

Ευχαριστώ πολύ την κα Μαρία Ιγνατίου για τη συνεργασία και την παραχώρηση απαντήσεων στις ερωτήσεις των αναγνωστών της ιστοσελίδας. 

Read More

Δωρεάν ομιλία για γονείς: "Ο ερχομός κι άλλου παιδιού στην οικογένεια"

Ο ερχομός  ενός ακόμα παιδιού  στην οικογένεια φέρνει πάντα πολλές αλλαγές στο σπίτι. Οι δυναμικές αλλάζουν και οι γονείς καλούνται να αντιμετωπίσουν παράλληλα πολλές καταστάσεις που δεν τις είχαν ξαναζήσει –τη διαχείρισή του χρόνου, τη ζήλια των άλλων παιδιών, τη σχέση του ζευγαριού που αλλάζει και πολλά άλλα.

Στόχος αυτής της ομιλίας είναι να  βοηθήσει τους γονείς να κατανοήσουν καλύτερα τις αλλαγές  που ένα νέο μέλος φέρνει και να διερευνήσουν τις εναλλακτικές. Τι μπορεί να κάνει ο γονιός για να βρεθούν ξανά οι ισορροπίες μέσα στην οικογένεια; Από πού ξεκινάει κανείς; 

Ημέρα και ώρα: Τετάρτη 20/01, 19:00-20:00

Χώρος: Ανοιχτό Σχολείο-Χώρος Προσωπικής Ανάπτυξης

Διεύθυνση: Ευαγγ.Τσιμίνη 9, Παιανία

Κόστος:Δωρεάν

 Πηγή:www.anoixto-sxoleio.gr/

Read More

Η σημασία της παράλληλης στήριξης των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

Φώτης Παπαναστασίου

Ειδικός Παιδαγωγός

MSc Σχολική Ψυχολογία

www.eidikospaidagogos.gr

Τί ακριβώς σημαίνει "παραλληλη στήριξη στο γενικό σχολείο"και  σε ποιά παιδιά αναφέρεται;

Στόχος της παράλληλης στήριξης είναι ο μαθητής σταδιακά να αυτονομηθεί ως παρουσία στη συνήθη σχολική τάξη ώστε να μην απαιτείται ο εκπαιδευτικός να παρευρίσκεται στο σύνολο των ωρών της σχολικής τάξης. Η παράλληλη στήριξη παρέχεται ως ενισχυτικός και ενταξιακός θεσμός της παιδαγωγικής πράξης και της μαθησιακής διαδικασίας και δεν έχει σε καμία περίπτωση χαρακτήρα φύλαξης του παιδιού ή εξυπηρέτησης στην καθημερινή διαβίωση.
Παράλληλη στήριξη δέχεται κάθε μαθητής με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες εφ’ όσον μπορεί ν’ ανταποκριθεί στο αναλυτικό πρόγραμμα της τάξης φοίτησής του καθώς και σε κάθε εκδήλωση σχολικής διαδικασίας. Μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θεωρούνται όσοι για ολόκληρη ή ορισμένη περίοδο της σχολικής τους ζωής εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες μάθησης εξαιτίας αισθητηριακών, νοητικών, γνωστικών, αναπτυξιακών προβλημάτων, ψυχικών και νευροψυχικών διαταραχών οι οποίες, σύμφωνα με τη διεπιστημονική αξιολόγηση, επηρεάζουν τη διαδικασία της σχολικής προσαρμογής και μάθησης. Στους μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες συγκαταλέγονται ιδίως όσοι παρουσιάζουν νοητική αναπηρία, αισθητηριακές αναπηρίες όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες με χαμηλή όραση), αισθητηριακές αναπηρίες ακοής (κωφοί, βαρήκοοι), κινητικές αναπηρίες, χρόνια μη ιάσιμα νοσήματα, διαταραχές ομιλίας-λόγου, ειδικές μαθησιακές δυσκολίες όπως δυσλεξία, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, ψυχικές διαταραχές και πολλαπλές αναπηρίες. Στην κατηγορία μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν εμπίπτουν οι μαθητές με χαμηλή σχολική επίδοση που συνδέεται αιτιωδώς με εξωγενείς παράγοντες, όπως γλωσσικές ή πολιτισμικές ιδιαιτερότητες.
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δυνατότητα του μαθητή να παραμείνει στην τάξη και στο σχολείο χωρίς υποστήριξη για διάστημα ίσο με το μισό του πρωινού ωραρίου. Για τον λόγο αυτό υποβάλλεται εισήγηση από την ΕΔΕΑΥ ή αν δεν υπάρχει από τον σύλλογο διδασκόντων μέσω του Διευθυντή του σχολείου σε συνεδρίαση ειδικά για τον σκοπό αυτό, προς το οικείο ΚΕΔΔΥ. Εξαίρεση σε αυτό μπορούν να αποτελούν το Νηπιαγωγείο, η Α΄ και η Β΄ τάξη του Δημοτικού εφόσον το ΚΕΔΔΥ έχει απολύτως δικαιολογημένα εισηγηθεί κάτι τέτοιο.
Παράλληλη στήριξη μπορούν να διεκδικήσουν εκείνα τα παιδιά που η αναπηρία τους και οι ειδικές εκπαιδευτικές τους ανάγκες έχουν πιστοποιηθεί από τον αρμόδιο φορέα Κ.Ε.Δ.Δ.Υ., Ιατροπαιδαγωικό, Δημόσιο νοσοκομείο.

Κατά πόσο βοηθάει η εφαρμογή της παράλληλης στήριξης μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην προώθηση της συμπερίληψης τους στο γενικό σύνολο  ;

Η παράλληλη στήριξη ως θεσμός βοηθάει στην προώθηση της συμπερίληψης του μαθητή στο γενικό σύνολο μόνο όταν γίνεται με τρόπο μεθοδικό κι οργανωμένο. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο απαιτείται η συνεργασία όχι μόνο των δύο εκπαιδευτικών της τάξης αλλά ολόκληρου του σχολικού πλαισίου κι όσων εμπλέκονται άμεσα με τον μαθητή. Σε κάθε άλλη περίπτωση η εφαρμογή της παράλληλης στήριξης δεν μπορεί να επιτύχει τους εκπαιδευτικούς στόχους της και πολλές φορές καταλήγει να έχει τη μορφή απλής φύλαξης.
 

Μερικές φορες, η συνεργασία με τον δάσκαλο της τάξης δεν ειναι εύκολη. Τι συμβουλεύετε τους εκπαιδευτές της παράλληλης στήριξης σε αυτή την περίπτωση;

Η επιτυχία ή αποτυχία ανάπτυξης ενός υγιούς κλίματος συνεργασίας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ένας από αυτούς είναι η από κοινού «ιδιοκτησία», δηλαδή ότι οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες για θέµατα σχετικά µε την από κοινού χρήση της τάξης, τους στόχους του προγράµµατος, το εποπτικό υλικό, την ευθύνη και σχετικά µε θέµατα που αφορούν τους µαθητές. Η τάξη θα πρέπει να θεωρηθεί ως κοινή και όχι ότι ένας εκπαιδευτικός επισκέπτεται την τάξη του άλλου.
Ένας άλλος παράγοντας είναι η ισοτιµία στη σχέση ανάµεσα στους δύο εκπαιδευτικούς. Πιο συγκεκριµένα, οι εκπαιδευτικοί στην τάξη θα πρέπει να µοιράζονται τη δύναµη και το έργο τους δίκαια.
Πολύ σημαντικός παράγοντας είναι επίσης και το κατά πόσο ο κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να αναπτύξει ικανότητες συνεργασίας ή κατά πόσο είναι εξοικειωμένος με το να συνεργάζεται.
Ο εκπαιδευτικός της παράλληλης στήριξης καλό θα είναι να αποφεύγει τις προσωπικές συγκρούσεις και διενέξεις με τον εκπαιδευτικό της τάξης. Αν είναι η πρώτη φορά που ο εκπαιδευτικός της τάξης καλείται να συνεργαστεί, θα πρέπει να του δώσει το χρόνο να προσαρμοστεί χωρίς να εμμένει να εφαρμόσει πρακτικές και τεχνικές που δεν του είναι οικείες. Η εναλλαγή των ρόλων θα πρέπει να γίνεται με απόλυτη συνεννόηση και συγκατάθεση και των δύο πλευρών.
Αν η μεταξύ τους σχέση επηρεάζει την επίδοση των παιδιών και την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων, καλό θα είναι να ενημερώσει τον Διευθυντή του σχολείου ή/και να καλέσει το Σύμβουλο Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης για να τους βοηθήσει στη μεταξύ τους σχέση.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να διατηρούν όλη τους την προσοχή στις ανάγκες των παιδιών και να μην ξεχνούν ότι ο σκοπός της εκπαιδευτικής τους παρέμβασης είναι η υποστήριξη και η ουσιαστική ενσωμάτωση κι αυτονομία του μαθητή στο σχολικό πλαίσιο.
 

Ποιός πιστεύετε ότι ειναι καλό να είναι ο πρωταρχικός στόχος των εκπαιδευτών παράλληλης στήριξης σε σχέση με την ενίσχυση του μαθητή τους;

 
Ο πρωταρχικός στόχος των εκπαιδευτικών παράλληλης στήριξης είναι η όσο το δυνατόν αυτονόμηση του μαθητή. Ο μαθητής θα πρέπει να μάθει να λειτουργεί αυτόνομα τόσο σε μαθησιακό επίπεδο όσο και σε κοινωνικό. Σε καμία περίπτωση ο μαθητής δε θα πρέπει να νιώθει εξαρτημένος από τον εκπαιδευτικό παράλληλης στήριξης για να μπορέσει να σταθεί και να ανταποκριθεί στο σχολικό πλαίσιο. 

Κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, ο εκπαιδευτής πώς μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί με αυτισμό;

Το αυτιστικό παιδί στο διάλειμμα συνήθως παρουσιάζει δύο συμπεριφορές που πολλές φορές το δυσκολεύουν στις διαπροσωπικές του σχέσεις με τους συμμαθητές του. Μπορεί να είναι απομονωμένο, να μην παίζει με τα άλλα παιδιά και πολλές φορές να μην τα προσεγγίζει καθόλου. Καλό θα είναι λοιπόν ο εκπαιδευτικός να ενθαρρύνει και να υποστηρίζει πιθανές φιλίες που έχει εντοπίσει μέσα στην τάξη. Από την άλλη το αυτιστικό παιδί ίσως να γίνεται κυριαρχικό στο παιχνίδι, να προσεγγίζει τους συμμαθητές του με λάθος τρόπο και να είναι αδέξιο στους χειρισμούς του. Καλό θα είναι ο εκπαιδευτικός να γίνει ένα άτομο αναφοράς  για το αυτιστικό παιδί στην αυλή κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, στο οποίο θα μπορεί να απευθύνεται όποτε το έχει ανάγκη για να τον ηρεμήσει ή να τον καθοδηγήσει. Μπορεί να ενημερώσει το παιδί για το ποιες συμπεριφορές είναι επιτρεπτές και ποιες όχι. Όταν του ζητείται να μην εμφανίζει μια συμπεριφορά, θα πρέπει να του δίνονται εναλλακτικές και πιο αποδεκτές λύσεις για να εφαρμόσει. Καλό θα είναι να επιβραβεύεται η επιθυμητή συμπεριφορά όταν παρατηρείται και να μην γίνεται ιδιαίτερη αναφορά όταν εμφανίζεται η ανεπιθύμητη.
Σε κάθε περίπτωση ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να ακολουθεί τους ρυθμούς του παιδιού και να αφουγκράζεται τις ανάγκες του. Δε θα πρέπει να παρασύρεται από προσωπικές αντιλήψεις και να δίνει στο παιδί το χρόνο και το χώρο που χρειάζεται.
 
Πώς μπορεί ο εκπαιδευτικός της παράλληλης στηριξης να εμπλουτίζει τον ρόλο του κατά την άσκηση των καθηκόντων του σε σχέση και με τους υπόλοιπους μαθητές της τάξης ώστε να είναι περισσότερο παραγωγικός για το σύνολο;

 
Ο εκπαιδευτικός παράλληλης στήριξης δεν θα πρέπει να κάθεται αποκλειστικά δίπλα στον μαθητή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Καλό θα είναι, εκτός από την παροχή υποστηρικτικής διδασκαλίας κυρίως στο παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, να περιέρχεται ταυτόχρονα στην τάξη και να βοηθά και άλλα παιδιά που έχουν ανάγκη. Σε απόλυτη συνεννόηση με τον εκπαιδευτικό της τάξης εναλλάσσονται οι ρόλοι τους και τον βοηθά στο σχεδιασμό της διδασκαλίας. Σε μια φωτογραφία ενός στιγμιότυπου της τάξης δε θα πρέπει να φαίνεται ποιος είναι ο εκπαιδευτικός της τάξης και ποιος ο εκπαιδευτικός της παράλληλης στήριξης. Καλό θα είναι επίσης σε συνεργασία με την εκπαιδευτικό της τάξης να εισηγείται και να υλοποιεί σχέδια εργασίας με στόχο το σεβασμό της διαφορετικότητας. Θα πρέπει να έχει ενεργό ρόλο μέσα στη σχολική τάξη ώστε να καλύπτει τις ανάγκες του συνόλου των μαθητών.

Ευχαριστώ θερμά τον ειδικό παιδαγωγό κύριο Φώτη Παπαναστασίου για την παραχώρηση της συνέντευξης.

Read More

ΑΣΚΗΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ: Τί μπορεί να κρύβεται πίσω από μία "κακή" συμπεριφορά;

Υλικά: Παραμύθια κλασσικά και μοντέρνα, κόλλες αναφοράς, μολύβι, γόμα.

Οδηγίες

1ο Στάδιο	Προτρέπουμε το παιδί να γράψει σε ένα χαρτί μία λίστα με τα ονόματα των "κακών" ηρώων των παραμυθιών που έχει μπροστά του.
2ο Στάδιο	Στη συνέχεια, ενθαρρύνουμε να διαλέξει τον ήρωα που είναι ο χειρότερος όλων των κακών και να αιτιολογήσει  την επιλογή του. (Γιατί επέλεξες αυτόν τον ήρωα ως τον χειρότερο; Τι έκανε; Τι συνέπειες είχαν οι πράξεις του στους άλλους ήρωες των παραμυθιών;)
3ο Στάδιο	Στη συνέχεια, το παιδί καλείται να  δικαιολογήσει τη συμπεριφορά του "κακού" ήρωα. Σε αυτό το σημείο, μπορούμε να κάνουμε ερωτήσεις στο παιδί για να το βοηθήσουμε. (Τι πιστεύεις ότι οδήγησε τον "κακό" ήρωα να φερθεί έτσι;  Πιστεύεις ότι νιώθει μοναξιά/ανημπόρια; Πιστεύεις ότι πήρε/έδωσε αγάπη; Θεωρείς ότι έχει φίλους και πώς μπορεί να νιώθει γι αυτό; Θεωρείς ότι  είναι κατά βάθος πραγματικά κακός;)
4ο Στάδιο	Τέλος, ακολουθεί συζήτηση  σχετική με το τι θα μπορούσε να είχε κάνει διαφορετικό ο "κακός" ήρωας  ώστε να αναδείξει το "καλό" κομμάτι που κρύβει μέσα του και να προσεγγίσει  τον έξω κόσμο με θετικότερα αποτελέσματα.

                             

Σημειώσεις: Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί με παιδιά που έχουν θέματα παραβατικότητας και αντικοινωνικότητας. Ο «κακός» δεν είναι απαραίτητα κατά βάση κακός, αλλά καθοδηγείται από σκληροτράχηλα και θυμωμένα εσωτερικά του κομμάτια που τελικά δεν τον οδηγούν σε καλά μονοπάτια. Με αυτό τον τρόπο, τα παιδιά αυτά θα ταυτιστούν με τον κακό ήρωα και θα  κατανοήσουν τις πιθανές αιτίες της «κακής» τους συμπεριφοράς. Επιπλέον, θα μπορέσουν να απενεχοποιηθούν και να αποστασιωποιηθούν από την ταμπέλα του «κακού» παιδιού.

Παραλλαγή – επέκταση: Μετά την αφήγηση των ιστοριών, μπορεί να ακολουθήσει δραματοποίηση τους μέσω θεατρικού μεταξύ μας ή μέσω κουκλοθεάτρου.

Read More