ΑΥΤΙΣΜΟΣ: Αποτελεσματικές τεχνικές επιβράβευσης του παιδιού

Πώς να ενισχύω σωστα το παιδί με Αυτισμό ώστε να πετύχω
την βέλτιστη αποτελεσματικότητα του προγράμματος
που εφαρμόζω;

Στον αυτισμό, είναι ανάγκη να ακολουθείται ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης για κάθε μαθητή βασισμένο στις ανάγκες του και τις δυνατότητές του. Οι ανάγκες των μαθητών τείνουν να αλλάζουν με το χρόνο, γι αυτό οι δάσκαλοι καλούνται να δοκιμάζουν διαφορετικές προσεγγίσεις ανά διαστήματα ακόμη και στον ίδιο μαθητή. Ο δάσκαλος, ο ειδικός θεραπευτής κι ο γονεας, όλοι δηλαδή οι φορείς υποστήριξης του μαθητή, χρειάζεται να δώσουν μεγάλη προσοχή στην σημασία της θετικής ενίσχυσης του μαθητή. Χωρίς αυτήν, είναι πιθανό να μη δούμε άμεσα και σταθερά τα αποτελέσματα του προγράμματος που εφαρμόζουμε. 

Συγκεκριμένος και θετικός έπαινος όταν ο μαθητής μαθαίνει

Οι μαθητές με αυτισμό μπορούν να μάθουν με μια προσπάθεια, έτσι είναι σημαντικό να κατευθύνετε τον έπαινο στην πολύ συγκεκριμένη συμπεριφορά: «Γιώργο, τα καταφέρνεις πολύ καλά στον πολλαπλασιασμό αυτών των αριθμών». Λέγοντας μόνο «Γιώργο, τα πας πολύ καλά», όταν ο Γιώργος ταλαντεύει τα πόδια του ενώ κάνει μια μαθηματική άσκηση, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να συνδέσει  την ταλάντευση των ποδιών με τον γενικό έπαινο.

Χρήση σημαντικών ενισχυτών

Οι ενισχυτές μπορεί να είναι οτιδήποτε, από τον προφορικό έπαινο  μέχρι  απτά αντικείμενα (αυτοκόλλητα,παιχνίδι) που μπορεί να ενισχύσουν τη συμπεριφορά που πρέπει να μάθει ο μαθητής. Οι μαθητές με αυτισμό ενδέχεται να μην κινητοποιούνται από κοινούς ενισχυτές οι οποίοι λειτουργούν με άλλους μαθητές. Ενδέχεται να προτιμούν να περάσουν λίγη ώρα μόνοι τους, να μιλήσουν με ένα μέλος του προσωπικού που προτιμούν, να κάνουν μια βόλτα ή μια άσκηση ρουτίνας, να παίξουν με ένα επιθυμητό αντικείμενο, να ακούσουν μουσική, να παίξουν στο νερό, να εκτελέσουν μια αγαπημένη ρουτίνα, στοιχεία που  προσφέρουν συγκεκριμένη αισθητηριακή ενίσχυση ή να κάτσουν στο παράθυρο.

Αναλυτικά, τα είδη των ενισχυτών βάσει της γνωσιακής συμπεριφοριστικής προσέγγισης είναι:

1)Υλικοί ενισχυτές: οποιοδήποτε υλικό αγαθό μπορεί να δοθεί άμεσα (καραμέλα, γλυκο, αναψυκτικό, αυτοκόλλητο κ.α.), σε συγκεκριμένη μικρή ποσότητα κι εφοσον το  παιδί δεν το χρησιμοποιεί τακτικά στην καθημερινότητα του.

2)Κοινωνικοί ενισχυτές: οποιαδήποτε λεκτική ή μη λεκτική αποδοχή (έπαινος, χάδι, φιλί, χαμόγελο, απτική επαφή κ.α.)

3)Προνόμια: ενίσχυση που δίνεται μόνο σε επαναλαμβανόμενη επιτυχή εκπλήρωση μιας συμπεριφοράς  (επιπλέον χρόνος για διάλειμμα, βόλτα στην εξοχή κ.α.)

4)Tokens (Αμοιβές) : οποιοδήποτε συμβολικό αντικείμενο (αστεράκι, πόντος επιβράβευσης κ.α.) που κερδίζει κάποιος όταν εκδηλώνει μια θετική συμπεριφρά και κατόπιν τα ανταλλάσσει με μια δική του επιθυμητή δραστηριότητα ή προίον ή προνόμιο (Σύστημα ανταλλάξιμων αμοιβών).

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε τι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ενισχυτής για το κάθε παιδί. Μπορεί να είναι χρήσιμο ένα προφίλ προτιμήσεων που προσδιορίζει τις δραστηριότητες ή  τους άλλους ενισχυτές που ο μαθητής προτιμάει. Αυτή η λίστα των προτιμήσεων μπορεί να δημιουργηθεί με τη βοήθεια της οικογένειας και να μοιραστεί σε όλη τη διεπιστημονική ομάδα υποστήριξης του παιδιού (λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, ψυχολόγο).