Τεχνικές ανάπτυξης της επικοινωνίας και Αυτισμός

Η βοήθεια στους μαθητές με αυτισμό ώστε να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας – για να εκφράζουν τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους, να αλληλεπιδρούν κοινωνικά, να μοιράζονται πληροφορίες, να εκφράζουν συναισθήματα,  να διαμαρτυρηθούν ή να ξεφεύγουν από απεχθής καταστάσεις – είναι προτεραιότητα.

Προγράμματα που διευκολύνουν την ανάπτυξη της επικοινωνίας μπορούν να ξεκινούν από δομημένα πλαίσια, αλλά η προώθηση της γενίκευσης και η ενίσχυση της χρήσης της γλώσσας προϋποθέτει παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται σε φυσικά περιβάλλοντα. Γι αυτό, οι λειτουργικές γλωσσικές δεξιότητες είναι καλύτερο να διδάσκονται σε κοινωνικό πλαίσιο όπου θα χρησιμοποιηθούν και θα έχουν πραγματικό νόημα.  Η τάξη και το περιβάλλον του σχολείου παρέχουν μια πληθώρα ευκαιριών για την ανάπτυξη λειτουργικής επικοινωνίας μέσα σε κοινωνικά πλαίσια ενώ προωθούν και την γενίκευση. Οι συγκεκριμένες δεξιότητες προϋποθέτουν καθοδήγηση και στρατηγικές  για την ανάπτυξη στοχευόμενων δεξιοτήτων που πρέπει να αναγνωριστούν.

Η ομάδα του σχολείου, γονείς και εξειδικευμένοι επαγγελματίες πρέπει να συνεργαστούν για να αναγνωρίσουν επικοινωνιακούς στόχους και αντικείμενα για τον μαθητή με αυτισμό. Οι σχεδιασμένες παρεμβάσεις πρέπει να βασίζονται στις ικανότητες και τις ανάγκες του μαθητή.

1.Μαθαίνω να ακούω

Οι μαθητές με αυτισμό συχνά χρειάζονται δομημένα μαθήματα για το πώς να ακούνε. Μπορεί να είναι απαραίτητο να ενισχύετε  τις προσπάθειες στο να ακούν περισσότερο παρά να υποθέτετε ότι ακούν με μία προβλεπόμενη και αυτόματη συμπεριφορά. Ίσως είναι βοηθητικό να αναλύετε τις ακουστικές πληροφορίες για τον μαθητή και να ενισχύετε κάθε πληροφορία – π.χ. διδάσκω τον μαθητή να βλέπει τον ομιλητή του κοιτάζοντας ένα σημείο (αυτό μπορεί να μη σημαίνει ότι πρέπει να κάνουν βλεμματική επαφή), και να βάλουν τα χέρια τους σε μία σχεδιασμένη θέση, και να επιβραβεύω ή ενισχύω κάθε βήμα.

2.Ανάπτυξη προφορικής κατανόησης του λόγου

Η συνοδεία προφορικής γλώσσας με συναφή αντικείμενα, εικόνες και άλλα οπτικά βοηθήματα όπως προαναφέρθηκε μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση. Έμπειροι καθηγητές μαθητών με αυτισμό προτείνουν την χρήση φωτογραφιών. Όταν δουλεύεις με μαθητές με υψηλή λειτουργικότητα είναι εύκολο να υποθέτεις ότι καταλαβαίνουν τις πληροφορίες, όταν αυτοί είναι ικανοί να τις επαναλαμβάνουν. Ωστόσο, αν και μπορεί να είναι καλοί στην ανάκληση, ο μαθητής μπορεί να μην έχει κατανοήσει την σημασία της πληροφορίας. Γι αυτό, είναι σημαντικό να ελέγχουμε την κατανόηση.

3.Ανάπτυξη προφορικής έκφρασης του λόγου

Οι μαθητές ίσως χρειαστεί να διδαχθούν ότι τα πάντα στον κόσμο έχουν ένα όνομα, ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι για να πεις το ίδιο πράγμα κι ότι μπορούν να χρησιμοποιούν λέξεις για να επικοινωνήσουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του μαθητή είναι χρήσιμο να περιλαμβάνει καταστάσεις που να ενθαρρύνουν διαφορετικούς τύπους έκφρασης όπως:

·         Παρακλήσεις (π.χ. για φαγητό, παιχνίδια, βοήθεια).

·         Άρνηση (π.χ. για φαγητό ή για παιχνίδι, διαμαρτυρία όταν ζητείται να κάνει κάτι  ή ένδειξη όταν θέλει να σταματήσει).

·         Σχολιασμός (π.χ. τοποθετώ ταμπέλες σε εικόνες, αντικείμενα από ένα κουτί ή δραστηριότητες παιχνιδιού.

4.Ανάπτυξη των δεξιοτήτων συζήτησης

Μερικοί μαθητές ίσως είναι χρήσιμο να διδαχθούν δομημένα την ανάπτυξη της  προφορικής γλώσσας που χρειάζεται στο προφορικό και επικοινωνιακό παιχνίδι. Αυτό μπορεί να γίνει παρέχοντας δομημένες ευκαιρίες παιχνιδιού που περιλαμβάνουν τα ενδιαφέροντα του μαθητή. Το <<μοντελάρισμα>>, οι σωματικές προτροπές, τα οπτικά βοηθήματα, και η ενίσχυση μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ενισχύσουν την προσοχή, την μίμηση, την επικοινωνία και αλληλεπίδραση. Επίσης, να ενθαρρύνετε επίσημες και ανεπίσημες επικοινωνιακές κοινωνικές ανταλλαγές κατά την διάρκεια της μέρας.

Οι απλές ζωγραφιές είναι μία αποδοτική στρατηγική για να διδαχθούν οι δεξιότητες μιας συζήτησης. Ένα σύνολο από συμβολικές ζωγραφιές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για βασικά σενάρια συζητήσεων, όπως ακούω, διακόπτω, δυνατές και ήσυχες λέξεις, ομιλία και σκέψεις. Τα χρώματα μπορούν να ενταχθούν για να αναπαραστήσουν το πλαίσιο συναισθημάτων. Εικόνες με λόγια επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αναπτυχθούν οι δεξιότητες της συζήτησης και της επικοινωνίας αντίστοιχες με συγκεκριμένα κοινωνικά πλαίσια και καταστάσεις.

5. Χρήση εναλλακτικών ή ενισχυτικών επικοινωνιακών συστημάτων

Ο εκπαιδευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει μία πληθώρα επικοινωνιακών συστημάτων ανάλογα με τις ανάγκες, τις δυνατότητες και την πρόοδο κάθε παιδιού. Για παράδειγμα, συχνά χρησιμοποιούνται η νοηματική γλώσσα, γραπτές λέξεις, γραπτές προτάσεις, σχέδια, φωτογραφίες, χειρονομίες κι αντικείμενα.