ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΑΙΖΕΙ:ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Οι παιδικές ανάγκες είναι συνεχείς κι έντονες, αλλά η ρύθμιση τους δεν αποτελεί μέρος των παιδικών ικανοτήτων. Εφόσον το παιδί εξαρτάται από τον γονέα, ως προς τη φυσική επιβίωση, το αίσθημα ασφάλειας κι ευεξίας, την ψυχική δομή κι υποστήριξη και την ανάπτυξή του, είναι κατανοητό πως κάθε παιδί τουλάχιστον έως ένα βαθμό θα προσαρμοστεί στα δεδομένα του γονέα.

Ο ενήλικας λοιπόν καλείται να προσφέρει τις μέγιστες δυνατότητες του ώστε να μπορέσει να μεταλαμπαδεύσει στο παιδί γνωστικό-συναισθηματικά χαρακτηριστικά που θα το βοηθήσουν την εξέλιξη του.

Ακούγεται δύσκολο; Δεν είναι, αν αναλογιστεί κανείς ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μέσα από ένα απλό παιχνίδι ανάμεσα μας. Ας διαβάσουμε μία δραστηριότητα που επιτελεί ακριβώς αυτό που μόλις διαβάσατε.

Τίτλος δραστηριότητας: «Αν ήσουν στη θέση μου»

• Υλικά που χρειαζόμαστε: εικόνες που απεικονίζουν παιδιά που βρίσκονται σε δυσάρεστες ή επικίνδυνες καταστάσεις (π.χ. παιδί που κακοποιεί τα ζώα, περνάει απέναντι τον δρόμο χωρίς να κοιτάει αν έρχεται αυτοκίνητο, χρησιμοποιεί μαχαίρι, παίζει με τα σπίρτα, χτυπάει τα άλλα παιδιά, καπνίζει, πηδάει από μεγάλο ύψος, παιδί που το κοροϊδεύουν οι άλλοι κ.α.). Μπορούμε να τις βρούμε εύκολα σε μία μηχανή αναζήτησης μέσω του διαδικτύου ή αν θέλουμε να τις ζωγραφίσουμε μαζί με το παιδί.

Οδηγίες

1^ο βήμα: Ανακατεύουμε τις εικόνες και τις γυρίζουμε από την ανάποδη πλευρά, ώστε να μη φαίνεται αυτό που απεικονίζει η καθεμιά.

2^ο βήμα: Στη συνέχεια το παιδί διαλέγει μία εικόνα. Το προτρέπουμε να περιγράψει αυτό που βλέπει.

3^ο βήμα: Του ζητάμε να εντοπίσει τον κίνδυνο στην εικόνα που μόλις περιέγραψε.

4^ο βήμα: Τέλος, ζητάμε από το παιδί να μας πει τι θα έκανε εκείνο αν βρισκόταν σε μια τέτοια κατάσταση.

5^ο βήμα: Ποιο είναι το συναίσθημα που ταιριάζει σε μια τέτοια κατάσταση; Συζητάμε αν το παιδί έχει βιώσει παρόμοιο συναίσθημα στην πραγματική του ζωή.

6^ο βήμα: Αναζητούμε τρόπους ώστε να μάθει το παιδί να διαχειρίζεται καλύτερα αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση στο μέλλον.

7^ο βήμα: Συνεχίζουμε αναποδογυρίζωντας την επόμενη εικόνα.

Σημειώσεις: Η δραστηριότητα αυτή προτείνεται για όλα τα παιδιά κι ειδικότερα για εκείνα που παρουσιάζουν προβλήματα συμπεριφοράς (επιθετικότητα, υπερκινητικότητα, παρορμητικότητα) ή εκείνα που δεν αντιλαμβάνονται εύκολα έναν κίνδυνο με αποτέλεσμα να γίνονται συχνά θύματα κακοποίησης ή τραυματισμών.

Μπορείτε να βρείτε αυτή τη δραστηριότητα καθώς και πολλές ακόμη στο βιβλίο:

«Πέτρα και Νερό- 176 δημιουργικές, θεραπευτικές δραστηριότητες για παιδιά»

από τις εκδόσεις Σαββάλας. Τα έσοδα των πωλήσεων διατίθενται στον Σύλλογο Ελπίδα για τα παιδιά με καρκίνο.

Αναλύοντας τη γυναικεία φιλία

Η γυναικεια φιλία έχει δεχτεί την αμφισβήτηση πολλών διαφορετικών πηγών ως προς την αυθεντικότητά της. Αν σκεφτούμε πόσο επιθετικά έχει χτυπηθεί αυτή η σχέση όπως και κατ επέκταση η εικονα της γυναίκας, τότε θα καταλήξουμε στην ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε τις γυναικείες φιλίες και να επανατοποθετηθούμε απέναντί τους.

Ίσως αν οι γυναικες παραδεχόμασταν τα λάθη μας; Ίσως αν σταματούσαμε να συμμεριζόμαστε την ανδρική άποψη, πώς δεν υπάρχουν γνήσιες γυναικείες φιλίες; Ίσως τότε μόνο ξεκινούσαμε να χτίζουμε εκ νέου τα πιστεύω μας για τη γυναικεία φιλία.

Ας δούμε λίγο τα στερεότυπα που υπάρχουν επί του θέματος. Σκεφτείτε λίγο τα παραμύθια που έχουν μεγαλώσει γενεές κοριτσιών. Η Χιονάτη, η Σταχτοπούτα, η Ωραία Κοιμωμένη, απειλούνται από κακιές μητριές και μάγισσες, που θέλουν να τις βλάψουν. Στο τέλος φυσικά, νικούν οι καλές γυναίκες και φυσικά οι πιο  προικισμένες κερδίζουν τον όμορφο πρίγκιπα. Ποια είναι άραγε η εικόνα της γυναίκας που αναδύεται μέσα από τα παραμύθια; Η όμορφη γυναικα ειναι αξιοζήλευτη και τελικά την επιλέγει ο όμορφος πρίγκηπας, εξυπηρετώντας την εικόνα της «τέλειας γυναίκας» μέσα στην οποία παγιδεύονται πολλά νέα κορίτσια καθώς και ώριμες γυναικες. Από την άλλη, πάντα θα υπάρχει μία γυναίκα που θα είναι μοχθηρή, ανταγωνιστική και αδίστακτη με σκοπό να βλάψει μια άλλη γυναικα.

Τα στερεότυπα υπονομεύουν τη στάση μας και καθορίσουν τις συμπεριφορές μας στην κοινωνική ζωή, δημιουργώντας ένα αίσθημα ανεπάρκειας των γυναικών. Πόσες φορές ακόμα κι οι ίδιες οι γυναικες αμφισβητούν την ικανότητα των γυναικών να ανταποκριθούν σε δραστηριότητες όπως χειρωνακτικές εργασίες, οδήγηση αυτοκινήτου, αλλά και και σε επικοινωνιακούς τομείς σχέσεων όπως εμπιστοσύνη και εχεμύθεια.

Τα χαρακτηριστικά της γυναικείας φιλίας που λειτουργούν ανασταλτικά κι εμπρηστικά για την ποιότητα της σχέσης τους είναι:

·         Οι γυναίκες φαίνεται να είναι λιγότερο ανεκτικές στα λάθη των φίλων. Η φιλία μπορεί εύκολα να κλονιστεί από ένα και μόνο γεγονός. Αυτό ίσως συμβαίνει διότι οι γυναίκες επενδύουν πολύ συναισθηματικά στις φιλίες τους, συνεπώς έχουν μεγαλύτερες προσδοκίες. Ένα λάθος λοιπόν από την πλευρά της φίλης, δεν μοιάζει να συγχωρείται ευκολα.

·         Οι γυναίκες βιώνουν τον ανταγωνισμό αρνητικά. Γενικότερα, λέμε πως καλό είναι να μην υπάρχει ανταγωνισμός στις φιλικές μας σχέσεις. Ο ανταγωνισμός στις φιλίες επικεντρώνεται κυρίως σε θέματα καριέρας, κοινωνικής θέσης, ακαδημαϊκής απόδοσης και εξωτερικής εμφάνισης. Οι γυναικες φαίνεται να μην είναι εξοικειωμένες με τον ανταγωνισμό, καθώς από μικρά κορίτσια, παίζουν παιχνίδια τα οποία βασίζονται στην έννοια της καλής απόδοσης αλλά όχι απαραίτητα τον ανταγωνισμό (π.χ παιχνίδι με κούκλες ή κουτσό), σε αντίθεση με τα παιχνίδια των αγοριών που είναι πιο ανταγωνιστικά καθώς διέπονται από κανόνες ξεκάθαρους και σαφείς.

·         Ζήλεια! Συχνά, παρατηρούμε συμπεριφορές ζήλειας μεταξύ γυναικών είτε για θέματα εμφάνισης είτε για κάποια φιλική σχεση με μία άλλη γυναίκα. Όμως, η ζήλεια είναι ένα ανθρώπινο φυσιολογικό συναισθημα που δεν μπορεί έτσι απλά να εξαφανιστεί. Αυτό που μπορεί να αλλάξει είναι ο τρόπος που διαχειριζόμαστε τη ζήλεια και ο χώρος που αφήνουμε στη ζήλεια για να παίρνει προεκτάσεις απειλητικές για την δική μας ψυχική υγεία και της φίλης μας.

Είναι αλήθεια! Η γυναικεία φιλία είναι κάποιες φορές πιο δύσκολη. Όταν όμως την αφήσουμε να συμβεί, τότε μπορεί να είναι πολύ δυνατή και βαθιά καθως περιέχει  το κυριότερο συστατικό για μία σχέση, την  συναισθηματική επένδυση. Μεσα από την επικοινωνία, μπορούμε να  γεφυρώσουμε τις διαφορές μας και τα αρνητικά συναισθηματα κάπως έτσι να εξομαλυνθούν.

 

ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΔΙΑΖΥΓΙΟ: ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

         Το διαζύγιο, είναι μια απόφαση ιδιαίτερα δύσκολη για ένα ζευγάρι καθώς καλείται να επαναπροσδιορίσει τη ζωή του βασει των νέων επιλογών του. Η διαχείριση αυτής της κρίσης που βιώνει η οικογένεια τους πρώτους μήνες, δηλαδή το διαστημα λιγο πρίν αλλά και μετά την ανακοίνωση της απόφασης, φέρνει όλα τα μέλη της  αντιμέτωπα με συγκρουσιακά συναισθηματα. Είναι γεγονός ότι ακόμα και το ιδανικότερο διαζύγιο θα έχει αντίκτυπο σε όλους τους εμπλεκόμενους αλλά κυρίως στα παιδιά.  Πολλές φορές οι γονείς παρασυρόμενοι από τα δικά τους συναισθήματα (π.χ θυμός κι αγανάκτηση για τον πρώην σύντροφο) και απασχολημένοι με όλες τις επικείμενες αλλαγές, ίσως να αγνοήσουν τα μηνύματα που τους στέλνουν τα παιδιά. Έτσι πολλές φορές τα παιδια υποφέρουν σιωπηλά ή μεγαλόφωνα, περιμένοντας πως κάποια στιγμή οι γονείς τους θα τα ακούσουν.

Προτείνουμε την παρακάτω βιωματική άσκηση προκειμένου να προσεγγίσετε συναισθηματικά ένα παιδί που βιώνει το διαζύγιο των γονέων του, έχοντας ως στόχο την έκφραση των συναισθημάτων και των αναγκών του αλλά και την αναπλαισίωση του τραυματικού αυτου γεγονότος στη ζωή του παιδιού.

To διαζύγιο  της Χρύσας Βαλαμουτοπούλου                                                                    Οδηγίες Ιο Στάδιο Προτρέπουμε το παιδί να γράψει σε ένα χαρτί μία ιστορία ή να ζωγραφίσει για μία οικογένεια όπου όλοι ζουν μαζί. Μέσα στην ιστορία , θα χρησιμοποιήσει τα συναισθήματα: χαρά, λύπη, θυμός, φόβος, αγωνία και να τα μοιράσει στους ήρωες της ιστορίας του. 2ο Στάδιο Στη συνέχεια, προτρέπουμε το παιδί να φτιάξει μία ιστορία ή να ζωγραφίσει για μία οικογένεια που δεν ζουν όλοι μαζί. Σε αυτήν την περίπτωση, οι γονείς έχουν πάρει διαζύγιο και μένει ο καθένας σε διαφορετικά σπίτια. Μέσα στην ιστορία , θα χρησιμοποιήσει τα συναισθήματα: χαρά, λύπη, θυμός, φόβος, αγωνία και να τα μοιράσει στους ήρωες της ιστορίας του. 3ο Στάδιο Στη συνέχεια, ενθαρρύνουμε τη συζήτηση με το παιδί .Σημασιοδοτούμε και αναπλαισιώνουμε θετικά κάποια επώδυνα και αρνητικά συναισθήματα που τυχόν υπάρχουν «στην ιστορία του διαζυγίου.». Για να το πετύχουμε αυτό, θα χρειαστεί να εστιάσουμε σε θετικά στοιχεία (π.χ. οι γονείς σου σε αγαπούν το ίδιο, θα είναι πάντα δίπλα σου) και να απεγκλωβίσουμε το παιδί από τις τύψεις (φόβο) ότι ευθύνεται εκείνο για το διαζύγιο. 4ο Στάδιο    Τέλος, μετά από τη συζήτηση, προτρέπουμε το παιδί να φτιάξει ξανά την ιστορία των διαζευγμένων γονέων  χρησιμοποιώντας θετικά μόνο  συναισθήματα (χαρά, έκπληξη, ανακούφιση, ηρεμία) ώστε η δραστηριότητα να κλείσει με το παιδί να έχει ένα ευχάριστο συναίσθημα . Σημειώσεις: Η δραστηριότητα αυτή προορίζεται για παιδιά χωρισμένων γονέων και στόχο έχει την συναισθηματική προσέγγιση του «διαζυγίου» ή αλλιώς της απώλειας της αίσθησης του «μαζί» στο ίδιο σπίτι. Προτείνεται κυρίως στους ψυχολόγους-ψυχοθεραπευτές. Θα μπορούσε όμως να χρησιμοποιηθεί κι από τους ίδιους τους γονείς, οι οποίοι είναι χρήσιμο να παρακολουθουν  παράλληλα συμβουλευτικές συνεδρίες. Παραλλαγή – επέκταση Μετά την αφήγηση των ιστοριών, μπορεί να ακολουθήσει δραματοποίηση τους μέσω ενός θεατρικού μεταξύ του ενήλικα και του παιδιού ή μέσω κουκλοθεάτρου.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

                                      

Η προσχολική ηλικία αποτελεί αναμφισβήτητα μία περίοδο από τις πλέον σημαντικές στη ζωή κάθε παιδιού, αφού είναι κοινώς αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα της ψυχολογίας ότι η επίδραση των πρώτων εμπειριών και τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος είναι καθοριστικής σημασίας για την μετέπειτα ψυχοσωματική, νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη του.

Κατά την περίοδο αυτή σημαντικό ρόλο παίζει η επίδραση των γονέων και των εκπαιδευτικών πάνω στο παιδί. Στην περίπτωση μάλιστα όπου αυτό αντιμετωπίζει προβλήματα συμπεριφοράς, τα πρώτα αυτά χρόνια είναι ιδιαίτερα κρίσιμα και καθιστούν απαραίτητη την ενεργοποίηση των προαναφερθέντων φορέων που θα παρέμβουν ευεργετικά με στόχο πάντα τη μεγιστοποίηση της αναπτυξιακής του πορείας. Σημειωτέον είναι ότι όσο πιο έγκαιρα διαπιστωθεί μια αναπτυξιακή διαταραχή, τόσο πιο μεγάλη θα είναι και η πιθανότητα να ωφεληθεί το παιδί από στρατηγικές παρέμβασης, ώστε να αναπτύξει μηχανισμούς αναπλήρωσης των αναγκών του.

Ενδείξεις που μπορούν να βοηθήσουν τον παιδαγωγό και τον γονέα να οδηγηθεί στην υπόθεση ότι ένα παιδί παρουσιάζει πρόβλημα συμπεριφοράς είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση και κατάθλιψη (μιλά μειωτικά για τον εαυτό του, υπερβολικά ενεργητικό ή κουρασμένο, απροθυμία να εργαστεί), οι διαταραγμένεςσχέσεις με τους συμμαθητές του( δεν έχει φίλους, επιτίθεται, τα άλλα παιδιά δεν επιζητούν την παρέα του), οι διαταραγμένες σχέσεις με γονείς και παιδαγωγούς (λέει ψέματα, κλέβει, δεν πειθαρχεί), τα μειονεκτήματα σε γλώσσα και ομιλία (δεν κατανοεί απλές οδηγίες, δε μιλάει, κόβει τις λέξεις), τα μειονεκτήματα στην αδρή και λεπτή κινητικότητα.

Λόγοι εμφάνισης των προβλημάτων συμπεριφοράς δύνανται να αποτελούν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες (ανεπάρκεια εκπλήρωσης μιας βασικής ανάγκης του παιδιού ή οι άσχημες οικογενειακές συνθήκες ζωής) και οι φυσιολογικοί παράγοντες(εγκεφαλικές βλάβες, έλλειψη ορμονικής ισορροπίας).

Το ανυπάκουο κι επιθετικό παιδί, δεν έχει μάθει να αναβάλλει την άμεση, στιγμιαία ικανοποίηση για μια μελλοντική μεγαλύτερη ικανοποίηση που μπορεί να επιτευχθεί με κοινωνικά ανεκτό τρόπο. Αυτά τα παιδιά έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλον το οποίο δεν τους προσέφερε αρκετές ικανοποιήσεις σε καμία στιγμή ώστε να τους επιτρέψει να ελέγχουν τις παρορμήσεις τους με αντάλλαγμα κάποια μεγαλύτερη,μελλοντική απόλαυση. Η στάση όμως των εκπαιδευτικών μπορεί να αποτελέσει κι αυτή με τη σειρά της αιτία πρόκλησης προβλημάτων συμπεριφοράς. Εν προκειμένω, αυτά αναδύονται όταν το παιδί δοκιμάζει μια σειρά από εμπειρίες που ενθαρρύνουν την προβληματική συμπεριφορά του. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να αποκτήσει τον τίτλο του ταραχοποιού της τάξης απλώς και μόνο επειδή η νηπιαγωγός το θεώρησε δύσκολο να συνεννοηθεί μαζί του. Κατά συνέπεια, το παιδί αυτό θα συνεχίσει να φέρεται άσχημα- γεγονός που θα συμφωνεί με τις προσδοκίες της νηπιαγωγού- επειδή θα του είναι περισσότερο δύσκολο να αντιστρέψει τη γνώμη της.

Το αποτραβηγμένο στον εαυτό του παιδί, που φαίνεται ήσυχο, υπάκουο και πολύ ευγενικό, χαμογελά και ενοχλεί ελάχιστα, τείνει να αποτραβηχτεί από τους άλλους και να βυθιστεί σε φαντασιώσεις οι οποίες του είναι περισσότερο ικανοποιητικές από τον πραγματικό κόσμο. Αυτά τα παιδιά βρίσκονται σε πραγματικά δύσκολη θέση. Το περιβάλλον τους, σχολικό και οικογενειακό τα αντιμετωπίζει ως φυσιολογικά και «καλοαναθρεμμένα παιδιά», αλλά είναι δυστυχώς πιθανό να συντρίβονται από φυσιολογικές εντάσεις της καθημερινής ζωής, ιδίως μετέπειτα κατά την εφηβική τους ηλικία. Τα παιδιά αυτά δεν εξωτερικεύουν τα συναισθήματα τους, αλλά κάποια στιγμή θα εκδηλώσουν βάναυσα την απόκρυφη επαναστατική τους διάθεση (συναισθήματα οργής και θυμού που τόσο καιρό τα απωθούσαν).

Επιπλέον, παιδιά με υπερκινητικότητα βρίσκονται σε επικινδυνότητα. Έχουν περισσότερες πιθανότητες από τα άλλα παιδιά να παρουσιάσουν μαθησιακές δυσκολίες. Χαρακτηρίζονται από γενικευμένη αδρή κινητική υπερδραστηριότητα (συνεχές τρέξιμο, σκαρφάλωμα). Η δυσκολία προσοχής και η παρορμητικότητα φαίνονται από τη συνεχή και ταχύτατη εναλλαγή των δραστηριοτήτων. Στις προαναφερθείσες περιπτώσεις, συμβάντα όπως η συχνή μετακίνηση και αλλαγή κατοικίας, η γέννηση ενός αδελφού, ένας θάνατος μέσα στην οικογένεια, η αντίθεση μεταξύ των γονέων, το διαζύγιο, το άγχος της εγκατάλειψης δύνανται να αποτελέσουν έναυσμα για την εμφάνιση προβλημάτων συμπεριφοράς.

Το παιδί χρειάζεται να ικανοποιείται από τις σχέσεις του με τους γονείς και τον παιδαγωγό και να αισθάνεται τους περιορισμούς που του θέτουν οι προσδοκίες τους. Αν λείπει το συναίσθημα της ικανοποιήσεως ή του περιορισμού θα εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα. Ο υπερβολικά ανεκτικός γονέας που προσφέρει ελάχιστη ή και καμία ικανοποίηση, απωθεί το παιδί. Ο γονέας που απουσιάζει, που θέτει ασθενή πρότυπα ή που είναι ασυνεπής, μπορεί άθελά του να ωθήσει το παιδί να αναζητήσει πρότυπα συμπεριφοράς κάπου αλλού- πιθανόν φίλους , οι οποίοι να έχουν και αυτοί με τη σειρά τους παρόμοια προβλήματα και έτσι να υπάρξει μια μαζική αποξένωση από τις αξίες και τα πρότυπα του κόσμου των ενηλίκων. Το παιδί έχει την ανάγκη να νοιώθει ότι οι ενήλικοι γνωρίζουν ότι αποτελεί ξεχωριστό άτομο με τα ατομικά του δικαιώματα. Χρειάζεται βοήθεια να χρησιμοποιήσει τα δικά του μέσα ώστε να αναγνωρίζουμε τις επιτυχίες του. Ένας καλός γονέας και εκπαιδευτικός αντιδρά στα συναισθήματα του παιδιού  και ανταποδίδει συναισθήματα αγάπης και σεβασμού.